Αγίου Θεοφάνου του Εγκλείστου
Επιθυμείτε να μάθετε κάτι σχετικό με την προσευχή. Τι θα μπορούσα να σας πω που να μην το ξέρετε;
Πλησιάζοντας
κανείς τον Κύριο αμέσως νοιώθει την ανάγκη να προσευχηθή. Σ’ αυτό
βοηθούν οι εκκλησιαστικοί ύμνοι και τα προσευχητάρια. Καθώς όμως
προσεύχεται κανείς, διαπιστώνει ότι η προσευχή του διασπάται και
διάφοροι
λογισμοί απασχολούν την ψυχή. Τότε χρειάζεται αγώνας. Όσο περισσότερο αγωνίζεται κανείς να συγκρατήση το νου , τόσο και η προσευχή γίνεται περισσότερο καθαρή. Η ψυχική ατμόσφαιρα δεν καθαρίζεται τελείως αν δεν ανάψη η πνευματική φλόγα. Αυτή είναι δώρο τη; θείας Χάριτος. Όταν ανάψη, η ακατάσχετη φλυαρία των λογισμών σταματά. Συμβαίνει στην ψυχή ό,τι συμβαίνει και στην αιμορροούσα, μόλις άγγιξε το ένδυμα του Κυρίου: «Έστη η ρύσις του αίματος αυτής» ( Λουκ. 8,44 ) .
Στην κατάστασι αυτή η προσευχή τείνη να γίνη αδιάκοπη, αδιάλειπτη. Εδώ εξασκείται συστηματικά η προσευχή του Ιησού, η συνεχής επανάληψις του «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με».
Έως εδώ φθάνει κανείς με την δική του προσπάθεια. Απ’ εδώ και πέρα η θεία Χάρις επεμβαίνει περισσότερο δραστικά.
Η προσευχή δίνεται από τον Θεό και δεν απορρέει από την ψυχική διάθεσι του ανθρώπου. Εισέρχεται μέσα του το πνεύμα της προσευχής και γεμίζει το εσωτερικό της καρδιάς του. Η ψυχή τότε αναβλύζει μόνη της την προσευχή. Βρίσκεται στην επήρεια του πνεύματος της προσευχής.
Εδώ υπάρχουν δύο στάδια: Στο πρώτο η ψυχή να αισθάνεται τα αισθάνεται και τα διακρίνει όλα. Βλέπει γύρω της, νοιώθει την κατάστασί της, κυβερνά τον εαυτό της, μπορεί ακόμη και να διακόψη την επίσκεψι της χάριτος του πνεύματος της προσευχής.
Στο δεύτερο στάδιο, καθώς διδάσκουν οι άγιοι Πατέρες και ιδιαίτερα ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος, έχουμε μια εντελώς διαφορετική κατάστασι. Χαρακτηρίζεται σαν έκστασις ή σαν αρπαγή. Η ψυχή, μεθυσμένη από την Θεία Χάρη, παύει να αισθάνεται τα γήινα και τα αισθητά. Αδυνατεί να ελέγχη τον εαυτό της και να επηρεάζη την κατάστασι στην οποία βρίσκεται.
Αναφέρεται στα πατερικά κείμενα ότι κάποιος άρχισε την προσευχή το βράδυ, περιήλθε σ’ αυτή την κατάστασι και συνήλθε το πρωί. Σ’ άλλους με η κατάστασις αυτή συνωδευόταν με λάμψι στο πρόσωπο ή μια ακτινοβολία γύρω του . Σ’ άλλους με αιώρησι πάνω από το έδαφος. Ο Απόστολος Παύλος σ’ αυτή την κατάσταση «ανήλθε μέχρι τρίτου ουρανού». Και οι άγιοι προφήτες με τον τρόπο αυτό μετέφεραν τις βουλές του Θεού.
Θαυμάστε το έλεος του Κυρίου. Λίγο κοπιάζει κανείς και σε τι ύψη αξιώνεται ν’ ανεβή! Γι’ αυτό πρέπει να ενθαρρύνουμε κάθε αδελφό: Αγωνίζου, αξίζει τον κόπο!».
«Ποτέ να μην προσεύχεσθε βιαστικά. Να προσεύχεσθε με έντονη συμμετοχή του νου και της καρδιάς στα νοήματα της προσευχής.
Να προετοιμάζεσθε πριν από την προσευχή μαζεύοντας τις σκέψεις και προσπαθώντας με συγκεντρωμένη προσοχή να σταθήτε ενώπιον του Κυρίου. Βασική προϋπόθεσις μια καλής προσευχής είναι η μετάνοια. Όλοι είμαστε αμαρτωλοί και ο Θεός «πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ουκ εξουδενώσει». Σε κάθε προσευχή θυμηθήτε τις αμαρτίες ,στις οποίες πέσατε.
Τι προσπαθώ να κατορθώσω με την προσευχή; Να θερμανθή η καρδιά από αγάπη προς τον Θεό και να διατηρήται έντονη η αίσθησις της παρουσίας του Θεού. Σ’ αυτό βοηθεί πολύ η προσευχή του Ιησού: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Συχνά να λέτε αυτή την προσευχή , μέχρις ότου η γλώσσα συνηθίση να την επαναλαμβάνη μόνη της.
Για να προοδεύση κανείς στην προσευχή πρέπει να προσπαθή να στολίση την καρδιά του με όλες τις αρετές . Προπαντός με την ταπείνωσι, την μετάνοια και την αυταπάρνησι. Ο Θεός όλα τα βλέπει και όλα τα ακούει. Γνωρίζει όλα τα μυστικά μας. Γι’ αυτό ας καθαρίσουμε κάθε κηλίδα του εαυτού μας. Και όποτε μας έλθη στο νου ή στην καρδιά μας κάτι το ακάθαρτο, αμέσως ας το απομακρύνουμε και αμέσως ας καταφεύγουμε στην προσευχή».
Κάθε αναφορά του νου και της καρδιάς προς τον Θεό είναι πραγματική προσευχή. Εάν, καθώς εργάζεσθε, ενθυμήσθε τον Θεό, αυτό αποτελεί προσευχή.
Ο Μ. Βασίλειος θέτει το ερώτημα: «Πώς οι απόστολοι μπορούσαν να προσεύχωνται αδιάλειπτα;» Και δίνει την απάντηση: «Σ’ όλες τις εκδηλώσεις τους είχαν την σκέψι τους στον Θεό και ζούσαν διαρκώς αφωσιωμένοι σ’ Αυτόν. Αυτή η εσωτερική τους διάθεσις αποτελούσε αδιάλειπτη προσευχή».
Εσείς που ζείτε μέσα στον κόσμο, πρέπει αφ’ ενός ν’ απομακρύνετε από την καρδιά σας κάθε αμαρτωλό λογισμό και αφ’ ετέρου ν’ αφιερώνετε στον Θεό όλες σας τις δραστηριότητες. Αυτή η αναφορά στον Θεό μετατρέπει κάθε πράξι σε προσευχή.
Αναφέρει η Αγ. Γραφή ότι το αίμα του Άβελ βοά προς τον Θεό. Κατά παρόμοιο τρόπο και τα έργα που αφιερώνονται στον Θεό, βοούν προς Αυτόν.
Κάποτε πρόσφεραν σ’ ένα στάρετς εκλεκτό φαγητό . Μόλις το πήρε, είπε: «Τί άσχημα που μυρίζει…». Τον ρώτησαν: «Πώς συμβαίνει αυτό;». Και αυτός τους εξήγησε ότι το έστειλε άνθρωπος χωρίς καλή διάθεσι και ζωή.
Κάθε έργο εμποτίζεται μ’ εκείνα τα αισθήματα με τα οποία πραγματοποιείται. Όσοι έχουν καθαρή καρδιά το αισθάνονται αυτό. Όπως ευωδιάζουν τ’ άνθη , έτσι ευωδιάζουν τα έργα που γίνονται με καλή προαίρεσι. Η ευωδία των καλών έργων υψώνεται προς τον ουρανό, όπως το θυμίαμα.
Οι δοκιμασίες σας δεν σταμάτησαν. Νομίζετε ότι μάταια το επιτρέπει αυτό ο Θεός; Το επιτρέπει επειδή σας αγαπά. Με την δοκιμασία σας καθαρίζει, σας κάνει αστραφτερή σαν διαμάντι στον ήλιο. Σας εξομαλύνει ακόμη τον δρόμο για την βασιλεία των ουρανών. Η άμαξα με την οποία φθάνει κανείς εκεί είναι η υπομονή. Και την υπομονή μόνο με τις δοκιμασίες μπορεί κανείς να την αποκτήση. Γι’ αυτό ακριβώς και στέλνονται».
«Είθε ο Κύριος να ευλογή την προσπάθειά σας για την αδιάλειπτη προσευχή. Είναι απαράβατος πνευματικός νόμος να μας χαρίζη ο Θεός ό,τι ωφέλιμο Του ζητάμε. Η θεία βοήθεια πάντοτε είναι έτοιμη να μας δοθή και πάντοτε βρίσκεται κοντά μας. Πρέπει όμως να την ζητήσουμε. Πλούσια μας χαρίζεται όταν δεν υπάρχη από πουθενά αλλού συμπαράστασι και με όλη μας την καρδιά απευθυνώμαστε στον Κύριο.
Όσο όμως στηριζόμαστε αγέρωχα στις δικές μας ανθρώπινες δυνάμεις, ο Κύριος δεν επεμβαίνη. Είναι σαν να λέη: «Ελπίζεις να επιτύχης μόνος σου. Πιστεύεις στο είδωλο του εαυτού σου. Περίμενε λοιπόν…».
Είθε ο Κύριος να μας χαρίση «πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην» ( Ψαλμ. 50, 19 ) , ώστε να καταφεύγουμε πάντοτε σ’ Αυτόν».
«Η ποιότης και η ποσότης της προσευχής φανερώνουν την κατάστασι των σχέσεών μας με τον Θεό και την στάθμη της πνευματικής μας ζωής. Γι’ αυτό βλέπουμε αγίους, ν’ αρχίζουν από την δύσι του ηλίου την προσευχή και να την συνεχίζουν όλη την νύχτα , μέχρι την ανατολή και ακόμη περισσότερο. Η προσευχή τους ανυψώνει προς τον ουράνιο Πατέρα και τους αγίους , που τους παρηγορούν και τους ευφραίνουν».
«Επιθυμείτε να γνωρίσετε την νοερά προσευχή. Καλό και υπέροχο έργο επιθυμείτε! Είναι όμως δύσκολο να προκόψη κανείς στην προσευχή του Ιησού, αν δεν συνηθίση να συγκεντρώνεται γενικά σε κάθε προσευχή. Ακολουθήστε γι’ αυτό τον εξής τρόπο:
Συγκεντρώνετε την προσοχή σας στα λόγια στα νοήματα ορισμένων ψαλμών ή άλλων μικρών προσευχών, που ταιριάζουν στην εσωτερική σας κατάστασι. Επαναλαμβάνετέ τους συχνά με βαθειά συναίσθησι και ανάμεσά τους παρεμβάλετε την προσευχή του Ιησού. Αργότερα προσθέστε την επίκλησι προς την Υπεραγία Θεοτόκο και τους αγίους, καθώς και δεήσεις για ζώντας και νεκρούς».
«Η ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με», είναι όπλο ισχυρό και αποτελεσματικό. Και τούτο διότι το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού είναι φοβερό στους εχθρούς της σωτηρίας μας και ευλογητό στους αγίους».
«Η πραγματική προσευχή είναι θείο δώρο. Να παρακαλήτε θερμά τον Θεό να σας το χαρίση.
Η ψυχρότητα στον προσευχή είναι αποτέλεσμα κατακρίσεων, οργής και θυμού, κοσμικών ενδιαφερόντων και απασχολήσεων, σαρκικών ικανοποιήσεων και απολαύσεων… Φυλαχθήτε απ’ όλα αυτά και θα υποχωρήση».
λογισμοί απασχολούν την ψυχή. Τότε χρειάζεται αγώνας. Όσο περισσότερο αγωνίζεται κανείς να συγκρατήση το νου , τόσο και η προσευχή γίνεται περισσότερο καθαρή. Η ψυχική ατμόσφαιρα δεν καθαρίζεται τελείως αν δεν ανάψη η πνευματική φλόγα. Αυτή είναι δώρο τη; θείας Χάριτος. Όταν ανάψη, η ακατάσχετη φλυαρία των λογισμών σταματά. Συμβαίνει στην ψυχή ό,τι συμβαίνει και στην αιμορροούσα, μόλις άγγιξε το ένδυμα του Κυρίου: «Έστη η ρύσις του αίματος αυτής» ( Λουκ. 8,44 ) .
Στην κατάστασι αυτή η προσευχή τείνη να γίνη αδιάκοπη, αδιάλειπτη. Εδώ εξασκείται συστηματικά η προσευχή του Ιησού, η συνεχής επανάληψις του «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με».
Έως εδώ φθάνει κανείς με την δική του προσπάθεια. Απ’ εδώ και πέρα η θεία Χάρις επεμβαίνει περισσότερο δραστικά.
Η προσευχή δίνεται από τον Θεό και δεν απορρέει από την ψυχική διάθεσι του ανθρώπου. Εισέρχεται μέσα του το πνεύμα της προσευχής και γεμίζει το εσωτερικό της καρδιάς του. Η ψυχή τότε αναβλύζει μόνη της την προσευχή. Βρίσκεται στην επήρεια του πνεύματος της προσευχής.
Εδώ υπάρχουν δύο στάδια: Στο πρώτο η ψυχή να αισθάνεται τα αισθάνεται και τα διακρίνει όλα. Βλέπει γύρω της, νοιώθει την κατάστασί της, κυβερνά τον εαυτό της, μπορεί ακόμη και να διακόψη την επίσκεψι της χάριτος του πνεύματος της προσευχής.
Στο δεύτερο στάδιο, καθώς διδάσκουν οι άγιοι Πατέρες και ιδιαίτερα ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος, έχουμε μια εντελώς διαφορετική κατάστασι. Χαρακτηρίζεται σαν έκστασις ή σαν αρπαγή. Η ψυχή, μεθυσμένη από την Θεία Χάρη, παύει να αισθάνεται τα γήινα και τα αισθητά. Αδυνατεί να ελέγχη τον εαυτό της και να επηρεάζη την κατάστασι στην οποία βρίσκεται.
Αναφέρεται στα πατερικά κείμενα ότι κάποιος άρχισε την προσευχή το βράδυ, περιήλθε σ’ αυτή την κατάστασι και συνήλθε το πρωί. Σ’ άλλους με η κατάστασις αυτή συνωδευόταν με λάμψι στο πρόσωπο ή μια ακτινοβολία γύρω του . Σ’ άλλους με αιώρησι πάνω από το έδαφος. Ο Απόστολος Παύλος σ’ αυτή την κατάσταση «ανήλθε μέχρι τρίτου ουρανού». Και οι άγιοι προφήτες με τον τρόπο αυτό μετέφεραν τις βουλές του Θεού.
Θαυμάστε το έλεος του Κυρίου. Λίγο κοπιάζει κανείς και σε τι ύψη αξιώνεται ν’ ανεβή! Γι’ αυτό πρέπει να ενθαρρύνουμε κάθε αδελφό: Αγωνίζου, αξίζει τον κόπο!».
«Ποτέ να μην προσεύχεσθε βιαστικά. Να προσεύχεσθε με έντονη συμμετοχή του νου και της καρδιάς στα νοήματα της προσευχής.
Να προετοιμάζεσθε πριν από την προσευχή μαζεύοντας τις σκέψεις και προσπαθώντας με συγκεντρωμένη προσοχή να σταθήτε ενώπιον του Κυρίου. Βασική προϋπόθεσις μια καλής προσευχής είναι η μετάνοια. Όλοι είμαστε αμαρτωλοί και ο Θεός «πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ουκ εξουδενώσει». Σε κάθε προσευχή θυμηθήτε τις αμαρτίες ,στις οποίες πέσατε.
Τι προσπαθώ να κατορθώσω με την προσευχή; Να θερμανθή η καρδιά από αγάπη προς τον Θεό και να διατηρήται έντονη η αίσθησις της παρουσίας του Θεού. Σ’ αυτό βοηθεί πολύ η προσευχή του Ιησού: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Συχνά να λέτε αυτή την προσευχή , μέχρις ότου η γλώσσα συνηθίση να την επαναλαμβάνη μόνη της.
Για να προοδεύση κανείς στην προσευχή πρέπει να προσπαθή να στολίση την καρδιά του με όλες τις αρετές . Προπαντός με την ταπείνωσι, την μετάνοια και την αυταπάρνησι. Ο Θεός όλα τα βλέπει και όλα τα ακούει. Γνωρίζει όλα τα μυστικά μας. Γι’ αυτό ας καθαρίσουμε κάθε κηλίδα του εαυτού μας. Και όποτε μας έλθη στο νου ή στην καρδιά μας κάτι το ακάθαρτο, αμέσως ας το απομακρύνουμε και αμέσως ας καταφεύγουμε στην προσευχή».
Κάθε αναφορά του νου και της καρδιάς προς τον Θεό είναι πραγματική προσευχή. Εάν, καθώς εργάζεσθε, ενθυμήσθε τον Θεό, αυτό αποτελεί προσευχή.
Ο Μ. Βασίλειος θέτει το ερώτημα: «Πώς οι απόστολοι μπορούσαν να προσεύχωνται αδιάλειπτα;» Και δίνει την απάντηση: «Σ’ όλες τις εκδηλώσεις τους είχαν την σκέψι τους στον Θεό και ζούσαν διαρκώς αφωσιωμένοι σ’ Αυτόν. Αυτή η εσωτερική τους διάθεσις αποτελούσε αδιάλειπτη προσευχή».
Εσείς που ζείτε μέσα στον κόσμο, πρέπει αφ’ ενός ν’ απομακρύνετε από την καρδιά σας κάθε αμαρτωλό λογισμό και αφ’ ετέρου ν’ αφιερώνετε στον Θεό όλες σας τις δραστηριότητες. Αυτή η αναφορά στον Θεό μετατρέπει κάθε πράξι σε προσευχή.
Αναφέρει η Αγ. Γραφή ότι το αίμα του Άβελ βοά προς τον Θεό. Κατά παρόμοιο τρόπο και τα έργα που αφιερώνονται στον Θεό, βοούν προς Αυτόν.
Κάποτε πρόσφεραν σ’ ένα στάρετς εκλεκτό φαγητό . Μόλις το πήρε, είπε: «Τί άσχημα που μυρίζει…». Τον ρώτησαν: «Πώς συμβαίνει αυτό;». Και αυτός τους εξήγησε ότι το έστειλε άνθρωπος χωρίς καλή διάθεσι και ζωή.
Κάθε έργο εμποτίζεται μ’ εκείνα τα αισθήματα με τα οποία πραγματοποιείται. Όσοι έχουν καθαρή καρδιά το αισθάνονται αυτό. Όπως ευωδιάζουν τ’ άνθη , έτσι ευωδιάζουν τα έργα που γίνονται με καλή προαίρεσι. Η ευωδία των καλών έργων υψώνεται προς τον ουρανό, όπως το θυμίαμα.
Οι δοκιμασίες σας δεν σταμάτησαν. Νομίζετε ότι μάταια το επιτρέπει αυτό ο Θεός; Το επιτρέπει επειδή σας αγαπά. Με την δοκιμασία σας καθαρίζει, σας κάνει αστραφτερή σαν διαμάντι στον ήλιο. Σας εξομαλύνει ακόμη τον δρόμο για την βασιλεία των ουρανών. Η άμαξα με την οποία φθάνει κανείς εκεί είναι η υπομονή. Και την υπομονή μόνο με τις δοκιμασίες μπορεί κανείς να την αποκτήση. Γι’ αυτό ακριβώς και στέλνονται».
«Είθε ο Κύριος να ευλογή την προσπάθειά σας για την αδιάλειπτη προσευχή. Είναι απαράβατος πνευματικός νόμος να μας χαρίζη ο Θεός ό,τι ωφέλιμο Του ζητάμε. Η θεία βοήθεια πάντοτε είναι έτοιμη να μας δοθή και πάντοτε βρίσκεται κοντά μας. Πρέπει όμως να την ζητήσουμε. Πλούσια μας χαρίζεται όταν δεν υπάρχη από πουθενά αλλού συμπαράστασι και με όλη μας την καρδιά απευθυνώμαστε στον Κύριο.
Όσο όμως στηριζόμαστε αγέρωχα στις δικές μας ανθρώπινες δυνάμεις, ο Κύριος δεν επεμβαίνη. Είναι σαν να λέη: «Ελπίζεις να επιτύχης μόνος σου. Πιστεύεις στο είδωλο του εαυτού σου. Περίμενε λοιπόν…».
Είθε ο Κύριος να μας χαρίση «πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην» ( Ψαλμ. 50, 19 ) , ώστε να καταφεύγουμε πάντοτε σ’ Αυτόν».
«Η ποιότης και η ποσότης της προσευχής φανερώνουν την κατάστασι των σχέσεών μας με τον Θεό και την στάθμη της πνευματικής μας ζωής. Γι’ αυτό βλέπουμε αγίους, ν’ αρχίζουν από την δύσι του ηλίου την προσευχή και να την συνεχίζουν όλη την νύχτα , μέχρι την ανατολή και ακόμη περισσότερο. Η προσευχή τους ανυψώνει προς τον ουράνιο Πατέρα και τους αγίους , που τους παρηγορούν και τους ευφραίνουν».
«Επιθυμείτε να γνωρίσετε την νοερά προσευχή. Καλό και υπέροχο έργο επιθυμείτε! Είναι όμως δύσκολο να προκόψη κανείς στην προσευχή του Ιησού, αν δεν συνηθίση να συγκεντρώνεται γενικά σε κάθε προσευχή. Ακολουθήστε γι’ αυτό τον εξής τρόπο:
Συγκεντρώνετε την προσοχή σας στα λόγια στα νοήματα ορισμένων ψαλμών ή άλλων μικρών προσευχών, που ταιριάζουν στην εσωτερική σας κατάστασι. Επαναλαμβάνετέ τους συχνά με βαθειά συναίσθησι και ανάμεσά τους παρεμβάλετε την προσευχή του Ιησού. Αργότερα προσθέστε την επίκλησι προς την Υπεραγία Θεοτόκο και τους αγίους, καθώς και δεήσεις για ζώντας και νεκρούς».
«Η ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με», είναι όπλο ισχυρό και αποτελεσματικό. Και τούτο διότι το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού είναι φοβερό στους εχθρούς της σωτηρίας μας και ευλογητό στους αγίους».
«Η πραγματική προσευχή είναι θείο δώρο. Να παρακαλήτε θερμά τον Θεό να σας το χαρίση.
Η ψυχρότητα στον προσευχή είναι αποτέλεσμα κατακρίσεων, οργής και θυμού, κοσμικών ενδιαφερόντων και απασχολήσεων, σαρκικών ικανοποιήσεων και απολαύσεων… Φυλαχθήτε απ’ όλα αυτά και θα υποχωρήση».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου