Ο τρόπος της αληθούς νηστείας κατά τους Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας μας

ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

«Ας ἔρθει, λοιπόν, ἀνάμεσά μας ὁ μαθητής τοῦ Χριστοῦ. Ἄς μᾶς διδάξει τόν τρόπο τὴς νηστείας. Ἄς τόν ἀκούσουμε πού λέει: 'Νηστεία καθαρή καί ἀμόλυντη ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καί Πατέρα εἶναι αὐτή: νά ἐπισκέπτεται κανείς ὀρφανά καί χῆρες στή θλίψη τους καί νά τηρεῖ τόν ἑαυτό του ἀμόλυντο ἀπό τόν κόσμο'. Πῶς ὅμως καί μέ ποιό τρόπο θά ἐπιτύχουμε αὐτά πού ἐλέχθησαν, εἶναι εὔκολο νά ἀνεύρουμε. Διότι ἀρκεῖ, νομίζω, γι᾿ αὐτούς πού σκέπτονται σωστά καί αὐτός ὁ φυσικός νόμος, πού ἀφ᾿ ἑνός μᾶς διδάσκει νά μισοῦμε ὅσα φαίνεται νά εἶναι ἀντίθετα στίς θεῖες ἐντολές καί ἀφ᾿ ἑτέρου μᾶς παρακινεῖ νά κρατοῦμε μέσα μας τό θέλημα τοῦ Νομοθέτου. Ἄν τώρα κάποιος νομίζει ὅτι γι᾿ αὐτό χρειαζόμαστε ἀκόμη πιό σαφῆ παραγγέλματα, ἄς ἀκούσει τόν Παῦλο πού λέει: 'Νεκρώσατε ὅ,τι γήινο εἶναι μέσα σας, δηλαδή τήν πορνεία, τήν ἀκαθαρσία, τό πάθος, τήν κακή ἐπιθυμία'. Διότι, βέβαια, δέν θά ἐπιτύχουμε τή χάρη πού παρέχει ἡ ἀληθής νηστεία ἁπλῶς μέ τήν ἀσιτία καί μέ τήν ἀπόρριψη μόνο τῶν τροφῶν. Οὔτε πάλι, ἔχοντας ἀπόσχει ἀπό αὐτά καί μόνο, θά γίνουμε ἐξάπαντος καθαροί καί ἅγιοι, ἀλλά ἀποδιώκοντας ἀπό τή διάνοιά μας ἐκεῖνα, γιά τά ὁποῖα βρέθηκε καί τό φάρμακο τῆς νηστείας».

ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

«Νηστεύεις; Ἀπόδειξέ μού το διά μέσου τῶν ἴδιων ἔργων. Ποιά ἔργα ἐννοεῖ; Ἄν δεῖς φτωχό, νά τόν ἐλεήσεις. Ἄν δεῖς ἐχθρό, νά συμφιλιωθεῖς μαζί του. Ἄν δεῖς μιά ὄμορφη γυναίκα, νά τήν ἀντιπαρέλθεις. Ἄς μή νηστεύει λοιπόν μόνο τό στόμα, ἀλλά καί τό μάτι καί ἡ ἀκοή, καί τά πόδια καί τά χέρια καί ὅλα τά μέλη τοῦ σώματός μας. Νά νηστεύουν τά χέρια, παραμένοντας καθαρά ἀπό τήν ἁρπαγή καί τήν πλεονεξία. Νά νηστεύουν τά πόδια, ξεκόβοντας ἀπό τούς δρόμους πού ὁδηγοῦν σέ ἁμαρτωλά θεάματα. Νά νηστεύουν τά μάτια, ἐξασκούμενα νά μήν πέφτουν ποτέ λάγνα πά νω σέ ὄμορφα πρόσωπα, οὔτε νά περιεργάζονται τά κάλλη τῶν ἄλλων... Δέν τρῶς κρέας; Νά μή φᾶς καί τήν ἀκολασία διά μέσου τῶν ματιῶν. Ἄς νηστεύει καί ἡ ἀκοή. Καί νηστεία τῆς ἀκοῆς εἶναι νά μή δέχεται κακολογίες καί διαβολές... Ἄς νηστεύει καί τό στόμα ἀπό αἰσχρά λόγια καί λοιδορίες. Διότι τί ὄφελος ἔχουμε, ὅταν ἀπέχουμε ἀπό πουλερικά καί ψάρια, δαγκώνουμε ὅμως καί κατατρῶμε τούς ἀδελφούς μας;».

ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ

«Πρέπει καί ἡμεῖς, ἀδελφοί μου, οἱ εὐσεβεῖς χριστιανοί, νά νηστεύωμεν πάντοτε, μά περισσότερον τήν Τετράδη, διατί ἐπουλήθηκε ὁ Κύριος καί τήν Παρασκευή διατί ἐσταυρώθη. Ὁμοίως ἔχομε χρέος νά νηστεύωμεν καί τές ἄλλες Τεσσαρακοστές, καθώς ἐφώτισε τό Ἅγιον Πνεῦμα τούς ἁγίους Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μας καί μᾶς ἔγραψαν διά νά νηστεύωμεν, νά νεκρώνωμεν τά πάθη, νά ταπεινώνωμεν τή σάρκα, τό σῶμα, ὁπού εἶναι ἕνας λύκος, ἕνα γουρούνι, ἕνα θηρίον, ἕνα λιοντάρι. Καί μάλιστα μέ τά ὀλίγα ζοῦμεν μέ εὐκολία καί ὅταν τρώγομεν πολλά, θέλομεν καί ἔξοδα πολλά. Ἐγώ τώρα ἠμπορῶ νά ζήσω μέ ἑκατό δράμια ψωμί. Ἐκεῖνα τά εὐλογεῖ ὁ Θεός διατί εἶναι ἀναγκαῖα καί ὄχι νά τρώγομεν ἑκατόν δέκα. Ἐκεῖνα τά δέκα τά καταρᾶται, διατί εἶναι χαράμι, εἶναι ἐκεινοῦ τοῦ πεινασμένου. Φυλάγετε αὐτές τίς τέσσερες Τεσσαρακοστές, χριστιανοί μου; Ἐδῶ πῶς πηγαίνετε; Ἄν εἶσθε χριστιανοί, πρέπει νά τές φυλάγετε, μάλιστα τήν Μεγάλην Τεσσαρακοστή».

ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

«Η νηστεία γεννᾶ τούς προφῆτες, δυναμώνει τούς δυνατούς. Ἡ νηστεία κάνει σοφούς τούς νομοθέτες· εἶναι τό καλό φυλαχτό τῆς ψυχῆς, ὁ πιστός σύντροφος τοῦ σώματος, τό ὅπλο γι᾿ αὐτούς πού ἀριστεύουν, τό γυμναστήριο γιά τούς ἀθλητές. Αὐτή ἀποκρούει πειρασμούς, αὐτή προετοιμάζει γιά τήν ἀπόκτηση εὐσέβειας· εἶναι σύντροφος τῆς νήψεως καί δημιουργός τῆς σωφροσύνης. Στούς πολέμους φέρεται μέ γεναιότητα, ἐν καιρῷ εἰρήνης διδάσκει τήν ἡσυχία. Ἁγιάζει τόν Ναζιραῖο καί τελειοποιεῖ τόν ἱερέα».

«Ἡ νηστεία ἔσβυσε τή δύναμη τῆς φωτιᾶς κι ἔφραξε τά στόματα τῶν λιονταριῶν. Ἡ νηστεία ἀνεβάζει τήν προσευχή στόν οὐρανό, μέ τό νά γίνεται τρόπον τινά ἡ φτερούγα στήν πορεία πρός τά ἄνω. Ἡ νηστεία κάνει τά σπίτια νά προκόβουν, εἶναι ἡ μητέρα τῆς ὑγείας, ἡ παιδαγωγός τῆς νεότητας, τό στολίδι τῶν γερόντων, ἡ καλή σύντροφος τῶν ὁδοιπόρων, ὁ πιστός συγκάτοικος αὐτῶν πού συνοικοῦν». Η νηστεία προστατεύει τά νήπια, σωφρονίζει τό νέο, κάνει σεβαστό τό γέροντα. Διότι τά γεράματα, στολισμένα μέ τή νηστεία, γίνονται πιό σεβαστά. Γιά τίς γυναῖκες εἶναι ὁ πιό κατάλληλος στολισμός, γι' αὐτούς πού βρίσκονται στήν ἀκμή τῆς ἡλικίας, τό χαλινάρι· εἶναι τό φυλακτό τῶν συζύγων καί ἡ τροφός αὐτῶν πού παρθενεύουν. Μέ αὐτούς τούς τρόπους ἡ νηστεία βοηθᾶ σέ κάθε σπίτι. Ποιά, ὅμως, εἶναι ἡ σημασία της γιά τή δημόσια ζωή μας; Ὁλόκληρη τήν πόλη καί ὅλο τόν λαό τούς ἐπαναφέρει ἀμέσως στήν τάξη, καταστέλλει τίς κραυγές, ἀπομακρύνει τίς κακολογίες... Ἄν ὅλοι τήν παρελάμβαναν ὡς σύμβουλο σ᾿ αὐτά πού ὀφείλουν νά πράξουν, τίποτε δέν θά ἐμπόδιζε νά εἴχαμε βαθιά εἰρήνη σ᾿ ὁλόκληρη τήν οἰκουμένη...